قهوه اولِه (Café au lait)

نوشیدنی فرانسوی است شامل قهوه و شیر به نسبت یک به یک که ممکن است در آن بجای شیر از خامه استفاده شده باشد و در سال ۱۲۷۹ خورشیدی اختراع شده است. شبیه لته ایتالیایی، کن لچه (café con leche) اسپانیایی، کاوه بیالا (قهوه سفید) لهستان، اَمب ای یِت (café amb llet) کاتالانی، کُم لیت (café com leite) پرتغال و برزیل، تِجِس کَوَ مجارستان، میلچکافی آلمان، ملانژ استرالیا، کُفی وِرکیرد هلند و شیرقهوه ایرانی است.

در تمام این زبان ها نام نوشیدنی به معنی قهوه با شیر است. در اسکاندیناوی و اروپای شمالی همان لته را گویند که با اسپرسو ساخته می شود. از سال ۱۳۱۹ خورشیدی ماشین اسپرسو در دسترس قرار گرفت و بتدریج از سال ۱۳۲۹ خورشیدی در بریتانیا، هلند، بلژیک، آلمان، دانمارک، نروژ و سوئد هم شیر قهوه ها با اسپرسو ساخته شدند.

در آمریکا برخی اعتقاد دارند تفاوت آن با لته در شیر آن است و حتما باید شیرش شیر سوخته باشد و تفاوت ندارد قهوه اسپرسو باشد یا نه ، در طرف دیگر عده کثیری بر این باورند که حتما باید قهوه اش دمی یا قطره ای باشد و تفاوت نمیکند شیر بخار پز باشد یا شیر سوخته (در فرانسه هنوز این قهوه با شیر سوخته و قهوه دمی در قالب سنتی خود در کاسه سرو می شود. در کشورهای مرکزی منطقه ی اروپای غربی از همان آغاز یعنی ۱۲۷۹ خورشیدی اوله در کافه ها سرو میشده است.در صورتی که خود فرانسوی ها برای قهوه با شیر یا خامه از واژه café crème استفاده می کردند. در واقع در سال های حوالی ۱۳۵۹ خورشیدی لته در آمریکا و اوله در اروپای شمالی و اسکاندیناوی، هر کدام راه خود را پیش گرفته بودند. اما این فرایند نرم نرم تغییر جهت داد تا اینکه از ۱۳۷۶ خورشیدی برای اروپای شمالی‌ها لته در برگیرنده مفهوم هر دو نوشیدنی شد. هر چند هر دو نام هنوز باقی مانده اند و شانه به شانه زندگی می کنند اما حالا بیشتر از پیش شبیه هستند تا متفاوت.