چای نام یک گیاه و نوشیدنی ساخته شده از این گیاه است.
چای واژهای چینی است که از دیرباز در چین و شمال هندوستان به کار میرود. این نام تقریباً با همان تلفظ اصلی وارد زبان فارسی شده است. چای در واقع نام درختی چینی است که نام نوشیدنی چای از آن گرفته شده است.
نام این گیاه در گویش چینی جنوبی چای و در گویش چینی شمالی به صورت تِی تلفظ میشده است و هر دو، تلفظی از یک واژه یگانه قدیمی هستند. گفته میشود مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند.
در کتاب های تاریخ و تمدن تمدن های ایران باستان و روم و مصر و چین از تمدن های دیرپا و کهن معرفی شده اند. ما عمدتا از تمدن چین به دلایل مختلف از جمله دوری اطلاع زیادی نداریم اما چین تا آنجا که من خوانده ام تمدنی بزرگ داشته و اکنون نیز از جهات مختلف میراث تمدنی خود را حفظ کرده است. لااقل در سه هزارسال اخیر! تأثیرات شگرفی بر تمدن بشر داشته است! چاپ که گفته میشود مادر همه صنایع است در ابتدا توسط چینی ها اختراع شد و به کار رفت و بعدها آلمانی ها راه رفته چینی ها را بدون اطلاع ادامه دادند و به نام خودشان صنعت چاپ را به دنیا معرفی کردند.
این ضرورت مطاله تمدن و فرهنگ چین / صین را دو چندان می کند. اطلبوا العلم ولو بالصین!
کشف و استفاده از چای دارای سابقه چهار یا پنج هزار ساله در چین است. چای از اولین چای تازه جوشانده شده به عنوان یک نوع سوپ تا بعدها به شکل چای خشک و حفاطت شده، خود را تا زمان معاصر رسانده است. عطر و طعم چای، که گاهی اوقات ملایم و گاهی تند، به ظاهر تلخ اما در واقع شیرین است، طی تاریخی طولانی از دوران باستان تا به حال جریان داشته است. علاوه بر این چای با طعم منحصر به فرد خود، محدودههای مزارع را شکسته و به تمام نقاط جهان به ارمغان آورده شده است.
وطن اصلی و خاستگاه درخت چای جنوب غربی چین است. البته در هندوستان و یونان نیز درختان چای وحشی بیش از هزار ساله دیده شده است. در چین کشف و استفاده از چای دارای سابقه چهار تا پنج هزار ساله است. گفته شده است که اولین انسان که عملکرد چای را کشف کرد شن نونگ (Nong- Shen) پدر کشاورزی و طب گیاهی چین است. در این خصوص افسانه های متعددی وجود دارد.
چای در ابتدا به عنوان دارو مصرف میشد ولی از قرن ۶ میلادی به بعد به عنوان نوشیدنی و برای رفع تشنگی و خستگی مورد استفاده قرار گرفته است. شناسایی چای در اروپا تقریبا از اوایل قرن ۱۷ شروع شد. در این قرن هلندیها چای را از چین به اروپا بردند و به تدریج در کشورهای هلند، آلمان، فرانسه، انگلستان، روسیه و بالاخره در ۱۶۹۰ میلادی در آمریکای شمالی مصرف آن رواج گرفت.
تاریخ دقیقی برای مصرف چای در ایران را نمیتوان مشخص نمود. براساس نوشتههای به جا مانده از مورخین و محققین و سفرنامهها، مصرف چای در ایران از اواخر قرن پانزدهم میلادی و آغاز قرن شانزدهم شروع شده است. گفته میشود یک تاجر ایرانی به نام حاج محمد گیلانی، اطلاعات اولیه مربوط به چای و طریقه مصرف آن را از چین به اروپا برده است.
مصرف دمکردهٔ چای باعث تسریع حرکات تنفسی، سرعت در گردش خون، رفع خوابآلودگی، احساس تجدید نیرو، تقویت نیروی فکری، گوارش بهتر غذا و تعریق میشود از این رو چای را هنگام خستگی، ضعف عصبی، میگرن، بیماریهای قلبی و آسم میتوان تجویز نمود.
در پژوهشهای امروزی مشخص شدهاست که چای ممکن است در کاهش خطر برخی بیماریهای مزمن عمده مثل سکته، حمله قلبی و بعضی سرطانها مفید باشد، این مطلب را دکتر جان وایسبرگر، عضو بلند پایه موسسه بهداشت آمریکا، واقع در یک مرکز تحقیقاتی در نیویورک اعلام میکند.
نوشیدن چای میتواند از پوسیدگی دندانها جلوگیری کند؛ اینها اخبار بسیار خوبی برای مردم تمام دنیاست چون چای پس از آب پر مصرفترین نوشیدنی در دنیاست و روزانه یک میلیارد فنجان چای در دنیا نوشیده میشود.
در بسیاری فرهنگها در سراسر تاریخ، چای به عنوان یک معجون شفابخش تلقی شدهاست. بیش از هزارسال قبل راهبان بودایی به دلایل مذهبی چای مینوشیدند و معتقد بودند که در زمان درونپویی به بیدار ماندن آنها کمک میکند.
راهبان بودایی همچنین معتقد بودند چای دارای نیروهای شفا بخش است و همراه با گسترش بودیسم، چای و تقاضا برای آن نیز افزایش یافت. یکی از بزرگان ژاپنی قرن سیزدهم بنام «شوگون» در اثر پرخوری در آستانه مرگ قرار گرفته بود که یک راهب به او رژیم چای توصیه کرد و او بهبود پیدا کرد. همین کافی بود تا مردم ژاپن بیشتر به دم کردن چای روی بیاورند.
یکی از دلایل این که دم کردهٔ چای در دوران گذشته در نجات زندگی افراد موثر بوده این است که آب جوشیده باکتریهای بیماریزا را از بین میبرده. براساس نتایج یک تحقیق گسترده در هلند، خطر سکته مغزی برای مردانی که روزانه چهار پنج فنجان چای مینوشند ۷۰ درصد کمتر است.
همه نظرها (۰)