نوروز

جشن باستانی عید نوروز بزرگترین جشن ملی ما ایراییان است که با این جشن فرخنده به استقبال بهار می رویم. در این مطلب قصد داریم شما را با فلسفه عید نوروز آشنا کنیم.

کلمه جشن، همتای واژه عید در زبان های ایرانی جشن یا پسن است. از ریشه yaz به معنای نیایش، ستایش و پرستش. کلمه ایزد نیز به معنای ستایش شده و نیایش شده است که از همین کلمه گرفته شده است.

منشآ و پیدایش نوروز متعلق به کجاست؟ 

نکته جالبی که وجود دارد این است که منشا و تاریخ پیدایش خاصی برای نوروز تعریف نشده است و طبق بعضی از افسانه ها سه هزار سال قبل در چنین روزی جمشید پس از بیرون آمدن از کاخ خود در جنوب دریاچه ارومیه که امروزه منطقه حسنلو نام گرفته است تحت تاثیر آفتاب سوزان و درخشان و طراوت تازه قرار می گیرد و آن روز را نوروز می نامد و بر آن می شود که همه ساله در چنین روزی آیین و مراسم های خاصی تدارک دیده و برگزار کند. 

همچنین ریشه نوروز در شاهنامه این چنین عنوان شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان بوده است که دستور می دهد برایش تختی قرار داده و خود باد تاجی پر زرق و برق روی آن تخت بنشیند بنابراین با تابش  نور خورشید  به آن تاج زرین و پر زرق دنیا نورانی می شود و به خاطر شادمانی مردم آن روز را نوروز نامیده اند. 

تاریخچه عید نوروزبا بررسی داستان های قبل و بعد اسلام 

نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از روزگار قدیم است.

نوروز قبل از اسلام 

نخستین پادشاهی که موجب رسمیت پیدا کردن نوروز شد کوروش کبیر بود.

وی قبل از میلاد و در سال 538 دستور پاکسازی محیط زیست،ترفیع نظامیان،عفو مجرمان را به این روزها موکول کرد.

البته ناگفته نماند قبل از اینکه کوروش بابل را فتح کند در آنجا نوروز را جشن گرفته بود گفته می‌شود خاستگاه نوروز در ایران باستان است اما اگر دقیق‌تر بنگریم، می‌بایست از سومر (اولین تمدن بشری) در برگزاری نخستین نوروز یاد کنیم. نوروز از سومر، از یکسو به اکد، و از اکد به بابل و آسور رسید و از سوی دیگر به آغازگران تمدن در ایران، یعنی به ایلامی‌ها و از ایلامی‌ها ، هخامنشیان و ساسانیان وغیره. به باور کُردها قیام کاوه آهنگر و پیروزی او بر ضحاک را جشن نوروز نامیده‌اند. 

زمان برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان حداقل 6 روز به طول می انجامید و تقسیم به دو دوره یا بخش نوروز کوچک و بزرگ میشد که در ادامه توضیحات بیشتری در این باره خواهیم داد.

در آثار الباقیه از ابوریحان بیرونی آورده شده است که برگزاری جشن و سرور در فرهنگ سرزمین ایران جایگاه والایی داشته است،جالب است بدانید هر روز نام خاصی در گاهشماری باستانی ایرانیان دارا بود و در همه ماه ها روزی که همنام همان ماه می شد آن روز را به جشن و شادمانی می پرداختند بنابراین جشن های متنوعی همچون آبانگان ، تیرگان ، مرداد گان ، مهرگان و ... در طول سال ها برگزار می شد.

البته به غیر از این جشن ها مراسم های دیگری همچون یلدا ، گاهنبارها ، سده و ... برگزار می شده که یکی از مهمترین آنها می توان به جشن نوروز اشاره کرد که اکنون پیشینه و تاریخچه ای سه هزار ساله به خود اختصاص داده و یکی از کهن سالترین عیدهای ملی در جهان محسوب می شود. 

نجد ایران کماکان تا دوره اسلامی به شکل دو  جشن مستقل خود را حفظ کردند بنابراین می توان نتیجه گرفت جشن "مهرگان" ، "نوروز" و "سده" جزوه جشن های مذهبی نیستند و بیشتر در زمره اعیاد ملی ایرانی قرار گرفتند.

زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری یا اکیونوس می‌گویند.

نوروز پس از اسلام 

به دستور جلال الدین ملکشاه سلجوقی در دوران سلجوقیان برای بهسازی گاهشمار ایرانی چندین ستاره شناس ایرانی از جمله خیام گرد هم در امدند،این گروه جایگاه نوروز را در یک بهار هنگام وارد شدن آفتاب به برج حمل ثابت کردند.

بنابراین طبق گاهشمار معروف به تقویم جلالی برای اینکه نوروز در شروع بهار ثابت بماند قرار بر این شد که تقریبا هر چهار یا پنج سال یک بار به جای اینکه تعداد روزهای سال 365 روز باشد 366 روز در نظر گرفته شود. شروع این گاه شماری از سال 392 می باشد. 

در اسلام نگاهی خجسته به نوروز شده و تاکید بسیاری به گرامی داشتن آن شده است به طوری که از دیدگاه آن روز ظهور امام زمان روز نوروز است. امام صادق(ع) در حدیثی فرموده است:

"روز نوروز همان روزی است که خداوند در آن از بندگانش پیمان گرفت که او را پرستش کنند و هیچ چیزی را شریک او ندانند و این که به پیامبران و اولیایش ایمان بیاورند و آن نخستین روزی است که خورشید در آن طلوع کرده، و باد های باردار کننده در آن وزیده است و گل ها و شکوفه های زمین آفریده شده است.

آن روزیست که کشتی نوح (ع) به کوه جودی قرار گرفت و آن روزی است که در آن قومی که از ترس مرگ از خانه های خود بیرون آمدند و آن ها هزار ها نفر بودند پس خداوند آن ها را بمیراند و سپس آن ها را در این روز زنده کرد؛

و آن روزیست که جبرئیل بر پیامبر (ص) فرود آمد و آن همان روزیست که ابراهیم (ع) بت های قوم خود را شکست؛ و آن همان روزیست که پیغمبر خدا، امیرالمومنین علی (ع) را بر دوش خود سوار کرد تا بت های قریش را از بالای خانه خدا به پائین انداخت و آن ها را خرد کرد... " 

سفره ی هفت سین از گذشته تا به امروز

ایرانیان با فراهم کردن هفت سین به شماره هفت امشاسپند یا دوازده شماره مقدس برج ها ، برای روز نخست بهار وسایلی مانند آب و سبزه نماد (روشنایی و افزونی) آتشدان نماد (پایداری نوروگرما) ، شیر نماد(نوزایی و رستاخیز و تولد دوباره)،  تخم مرغ  نماد (نژاد و نطفه) ، آیینه نماد (شفافیت و صفا) ،  سنجد نماد (دلدادگی و زایش و باروری)، سیب نماد (رازوارگی عشق) انار نماد (تقدس) سکه تازه ضرب نماد (برکت و دارندگی) ماهی نماد (ماه سپری شده اسفند) نارنج نماد (گوی زمین)گل بید مشک گل ویژه ی اسفند نماد ( امشاسپند سپندارمز) در سفره خود می گذاشتند.

گلاب ، نان پخته شده از هفت حبوب ،  خرما ،  پنیر، شکر ، شاخه هایی از درخت مقدس انار، بید، زیتون،  انجیر در دسته های سه ، هفت یا دوازده تایی) و کتاب مقدس از وسایل دیگر مورد استفاده درسفره هفت سین بود.

برخی از منابع آورده اند ایرانیان قبل از اسلام سفره «هفت چین» داشته اند و هخامنشیان در نوروز در هفت ظرف چینی غذا می گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می گفتند.

در برخی از منابع تاریخی آورده شده ایرانیان در قدیم سفره هفت شین داشته اند که به تدریج تغییر نام داده است . اجزای تشکیل دهنده سفره هفت شین شمع، شراب ، شیرینی ، شهد (عسل) ، شمشاد، شربت و شقایق یا شاخه نبات، بودند.

در زمان ساسانیان هفت شین رسم متداول مردم ایران شد و شمشاد در کنار بقیه شین های نوروزی، به نشانه سبزی و جاودانگی بر سر سفره قرار گرفت.

در برخی از روستاها رسم هفت سینی برپا بوده است آنها درون هفت سینی خوراکی های مختلف می گذارند . هفت سینی، بعدها با حذف (یای) به صورت هفت سین درآمده است.

دلیل تغییر هفت شین به هفت سین

در دوران ساسانیان و پیش از اسلام ایرانیان سفره ای به نام «هفت شین» می گستراندند که شامل شمع، شراب، شهد، شمشاد، شربت، شقایق بوده است. پس از آمدن اسلام به ایران و حرام اعلام شدن «شراب» آنها، خواهر و همزاد شراب را که سرکه می شد ، بر سر سفره قرار می دادند و اینگونه شین به سین تغییر پیدا کرد.

علت عدد «هفت» سین های نوروزی

در زبان باستانی عدد هفت به نام "امرداد" است که معنای زندگی و جاودانگی را می دهد بنابراین ایرانیان باستان هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می چینند.

هفت برای ایرانیان باستان مقدس بوده و برای مفاهیم مثبت، خوش یمنی و فال نیک استفاده از عدد هفت استفاده می کردند مثلا هفت رنگ رنگین کمان، هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و ... .

عدد هفت در قرآن کریم و نزد مسلمانان نیز اهمیت دارد و از عدد هفت در برخی از آیه ها و سوره های قرآن نام برده شده است . برای مثال حج هفت مرحله دارد و نخستین قاریان نیز هفت نفر بوده اند.

اجزای هفت سین امروزه

سبزه،سرکه،سیب،سنجد،سمنو،سیر،سماق

رسم های کهنه نوروز 

خانه تکانی  

کمی پیش از نوروز ایرانیان خانه های خود را آب و جارو می کنند و غبار از خانه خود می ربایند و این پاکیزگی خانه نمادی است برای پاکیزگی قلب آدمها و نزدیک شدن آنها به یکدیگر. 

تخم مرغ رنگ کردن 

ایرانیان تخم مرغ را به نوعی نماد فراوانی می دانند و با رنگ کردن و راستن، آنرا قدر می نهند و با گذاشتن تخم مرغ های رنگی بر سر سفره هفت سین این قدرشناسی را به اطرافیان و میهمانان یادآوری می کنند. 

برقراری هفت سین در خانه یکی  از رسم های دیرینه ایرانیان است؛ سفره ای رنگارنگ از سنجد، سمنو، سکه، سیر، سماق، سبزی، سرکه؛ و البته آیینه و قرآن حافظ و سیب و عود و شمع. در واقع سفره هفت سین پاتوقی است برای اهل خانه که لحظه تحویل سال دور هم باشند و گل بگویند و گل بشنوند و شاید کسی پیدا شود پس از مراسم عیدی دادن و عیدی گرفتن فال حافظ بگیرد و باقی ماجرا... 

ديد و بازديد عید نوروز 

دورهم جمع شدن و گپ و گفت کردن یکی دیگر از رسم های کهنه ایرانیان است؛ کوچکترها به دیدن بزرگترها می روند و عیدانه می گیرند تا به این وسیله برکت روزی خود را افزایش دهند، و بزرگترها نیز در پاسخ به مهربانی کوچکترها به خانه آنها می روند و گل می گویند و گل می شنوند و نقل و شیرینی می خورند. 

سيزده بدر  

ایرانیان در روز دوازدهم فروردین ماه هر سال، بساط سفر را فراهم می کنند تا در روز سیزدهم به دشت و دمن بروند و نحسی سیزده را به دور ریزند؛ زیرا این روز را بدیمن و بدشگون می دانند. 

دختران ایرانی در عصر این روز برای گشایش بختشان سبزه گره می زنند و در راه برگشت سبزه را در آب روان می اندازند؛ یا در طبیعت رها می کنند. 

واقعیت آب و نوروز 

همه ی خوبی ها چون از ابرکران (جهان برتر) به این جهان ، در روز خرداد یعنی روز اول بهار می آید سزاروار و شایسته است که هر روز نوروز باشد و نوروز زمانش بیشتر باشد و بدیهی است که در روز عید و جشن لباس نو و زیبا برتن کنند و خود را عطرآگین کنند و آن را به فال نیک بگیرند و آن سال ، سالی سراسر خوبی و برکت بر ایشان باشد و بدیها از آنها دور گردد.

نوروز سرآغاز رحمت الهی است چنانچه با شروع بهار نم نم بارشهای بهاری شروع می گردد و زمین تشنه سیراب میگردد با بارش باران ردپای اردویسور اناهید (الهه ی آب ) نیز کم کم پیدا می شود. 

الهه آب است که به دستور اورمزد از آسمان آب و برف و تگرگ را به زمین می باراند علت اینکه ایرانیان در نوروز غسل می کنند اینست که آن روز متعلق به اردویسوز اناهید همان الهه آب است.

مردم در این روز همزمان با طلوع خورشید از خواب بلند می شوند و با آب جاری که بر خود میریزند تمامی درد و بلا و آفات را از خود دور می کنند و به همدیگر آب می پاشند دلیل اینکار هم اینگونه بیان شده است که چون به مدت طولانی در ایران باران نباریده و بعدا باریده است مردم آن باران را تبرک کرده و به هم می پاشند و این کار هم چنان در برخی مراسم رایج است. 

جهانی شدن نوروز

اولین فستیوال نوروز در دهلی نو ۱۳۹۴

بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان، مجمع عمومی سازمان ملل روز نوروز، با ریشهٔ ایرانی را در تقویم خود جای داد.

در متن به تصویب رسیده ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰) توسط مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، ۲۱ ماه مارس جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.

پیش از آن در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۸ خورشیدی، نوروز به پیشنهاد ازبکستان توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، به عنوان میراث معنوی، به ثبت جهانی رسیده‌بود. در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد.

نوشتار اصلی: روز جهانی نوروز

مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای روز ۲۱ مارس برابر با ۱ فروردین را در چارچوب ماده ۴۹ و تحت عنوان فرهنگ صلح به عنوان روز جهانی نوروز به تصویب رسانده و در تقویم خود جای داد، طی این اقدام که برای نخستین‌بار در تاریخ این سازمان صورت گرفت، نوروز ایرانی به‌عنوان یک مناسبت بین‌المللی به رسمیت شناخته شد

نخستین بار، نوروز ۱۳۹۱ را در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفتند. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل نیز پیامی بدین مناسبت صادر کرد.

جغرافیای نوروز

نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه،کردستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردمان آن جشن را برپا می‌کنند.

تعطیلی

در ایران ۴ روز نخست فروردین که مصادف با شروع نوروز است، تعطیل رسمی می‌باشد. این تعطیلات برای مدارس تا سیزده نوروز ادامه دارد.

تبریک نوروز به 18 زبان زنده دنیا

ما به شما به 18 زبان بین المللی دنیا سال نو را تبریک عرض می کنیم.

   سال نو مبارک عربی، سنة جديدة سعيدة

انگلیسی، Happy New Year

ترکی ترکیه، Mutlu Yıllar

فرانسوی، Bonne Année

آلمانی، Einen Guten Rutsch Ins Neue Jahr

ایتالیایی، Buon Anno

اسپانیایی، Feliz Año Nuevo

روسی، С Новым Годом

کره ای، 새해 복 많이 받으세요

ژاپنی، 明けましておめでとうございます

چینی، 新年快乐

تایلندی، สวัสดีปีใหม่

پرتغالی، Feliz Ano Novo

سوئدی، Gott Nytt År

رومانیایی، An Nou Fericit

مالزیایی، Selamat Tahun Baru

هندی، नया साल मुबारक हो

اندونزیایی، Selamat Tahun Baru

و برای شما عزیزان سالی سرشار از موفقیت همراه با سلامتی، از خداوند متعال آرزومندیم. امیدواریم سال نو با ایده های جدید در کار و تحصیل همراه باشد.

!Its time to welcome a year that going to add new colors and new stories to your life. Happy new year

 زمان آن است که از سالی استقبال کنیم که می خواهد رنگ ها و داستان های جدیدی را به زندگی شما بیفزاید. سال نو مبارک!

منابع
1. آثار باقیه،،نویسنده: ابوریحان بیرونی.
2. تاریخ یعقوبی،،نویسنده: ابن واضح یعقوبی.
3. رساله نوروزیه (مقاله)، گردآوری وتصحیح :رسول جعفریان.

کافه یاب

نگاهیست نو به فرهنگ کافه‌نشینی و قهوه نوشی در ایران، مرجعی برای یافتن یا معرفی و البته سهیم کردن یکدیگر در تجربه حضورمان در آن‌ها

جستجو در وب سایت، یافتن کافه، شهر و محله، رویداد‌های نزدیک و ...