پونه

بوعلی سينا و به استناد مطالب جلد دوم کتاب قانون، حكيم بزرگ ايرانی با برشمردن انواع پونه می‌گويد كه پونه گوهری است لطیف و پونه‌ی کوهی از پونه‌ی جویباری قوی‌تر است.

به گفته‌ی او تندی و تلخی‌ای که پونه دارد بسیار نرم‌کننده است و به ویژه پونه‌ی کوهی در نرمش دادن موثرتر از جویباری است.خون را به سوی پوست می‌کشد و قرحه‌آور است. پونه را تنها خوردن عرق‌ریز است و بسیار گرمی‌بخش. مواد را از ژرفای تن جذب می‌کند. تکه‌کننده، خشکاننده و گرم‌کننده است.

براي درمان درد مفاصل آب‌پزش را بخورند. کوفتگی ماهیچه و پیرامون ماهیچه را برطرف می‌کند. ضماد پونه که پوست را می‌سوزاند هم داروی عرق‌النساء است. ضماد پونه مزاج اندام را تغییر می‌دهد و جاذبی است که از ژرفا جذب می‌کند. هم‌چنين پونه را بخورند و به دنبالش آب پنیر سر کشند و چندین روز پی در پی تکرار کنند كه در علاج پاغر و واریس مفید است. پونه‌ای که غلیجن نام دارد نيز خوردنش داروی ترنجیدگی و مالیدنش بر پوست که خون را بسوی پوست می‌کشد علاج نقرس است.
چون پونه هم تحلیل‌برنده و هم تکه‌کننده و نرمی‌بخش است خوردنش در علاج جذام هم مفید است.
 

افشره‌اش کرم گوش را از بین می‌برد و پونه کوهی داروی زخم دهان است و ریختنی‌ها را از سوراخ بینی بیرون سازد. سوخته‌ی غلیجن هم لثه را استوار سازد.

آب‌پز پونه علاج بلند نفسی (انتصاب النفس) است. پونه تنها و به ویژه اگر با انجیر خورند سینه را از خلط‌های غلیظ و لزج پاک می‌نماید. درمان درد دنده است و کوهی از جویباری در این باره موثرتر و غلیجن همه این کارها را می‌کند. سرکه را بر پونه پاشند یا پونه‌ای که تازه در سرکه ریخته‌اند به بینی غش‌کرده نزدیک کنند تا از بوی آن به هوش آید. پونه‌ی شاک هم در علاج تپش قلب مفید است .

هر پونه‌ای و به ویژه پونه‌ی کوهی بی‌اشتهایی و ضعف معده را هم از بین مي‌برد و سکسکه را تسکین مي‌دهد. پونه که زداینده و بازکننده و نرم‌کننده‌ی مواد صفرایی و سودایی است، خودش و آب‌پزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانی خود را با آب‌پز و پونه‌ی کوهی شستشو دهد عرق کند و سود بیند و اگر پونه را با انجیر خورند داروی استسقا است.

آب‌پز پونه براي پیچش و درد روده و قی و اسهال شدید مفید است. پونه‌ی بیابانی هم مسهلي ملایم است، به نفع زهدان است، کرم و بویژه کرم‌های ریز را می‌کشد.

بیمار تب و لرز اگر آب‌پز پونه خورد یا پونه را در روغن بپزد و از آن روغن بر تن مالد بسیار نفع بیند.

خوردن و ضماد گذاشتن پونه پادزهر حشرات است. ضمادش تقریباً کار داغ‌گذاری را انجام می‌دهد. دود کردن برگ پونه هم حشرات را می‌گریزاند. گستردن برگش نیز دشمن حشرات موذی است. پونه‌ی بیابانی داروی نیش کژدم است و اگر در آب، جوشیده‌ی پونه‌ی کوهی را بخورند پادزهر دندان درندگان است.

منبع: سايت پژوهشگران طب گياهی